Ο ελληνισμός της δυτικής Μικράς Ασίας και του Πόντου

Ο ελληνισμός της δυτικής Μικράς Ασίας

Γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα → Έλληνες, τόσο από την Ελλάδα όσο και από διάφορες άλλες περιοχές του οθωμανικού κράτους μεταναστεύουν στη Μικρά Ασία ˂

-          μεταρρυθμίσεις του Χάτι Χουμαγιούν

-           θετικές οικονομικές προοπτικές εκεί.

1.      Πληθυσμιακή πλειονότητα στη Μικρά Ασία = μουσουλμάνοι

2.      Κοινότητες με έντονη και πρωταγωνιστική, συχνά, παρουσία = οι ελληνορθόδοξες =  εύπορες και καλά οργανωμένες  → εκπροσωπούνταν στις οθωμανικές αρχές από τους επικεφαλής τους, προκρίτους και αρχιερείς

→ αποτελούσαν την πλειονότητα μόνο στην πόλη της Σμύρνης (περίπου 400.000 το 1912), ενώ διέθεταν σημαντική παρουσία, χωρίς να έχουν πληθυσμιακή υπεροχή, και σε ορισμένες άλλες πόλεις (Κυδωνίες-Αϊβαλί, Αϊδίνι, Προύσα).

Οι Έλληνες ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο.

Σμύρνη = εμπορική πύλη για ολόκληρη την Ανατολή

-          πολλές ελληνικές επιχειρήσεις (εμπορικοί οίκοι, ναυτιλιακές εταιρείες, τράπεζες)

-          πολλά ελληνικά σχολεία (Ευαγγελική Σχολή, Κεντρικό Παρθεναγωγείο, Ομήρειο)  πολιτιστικοί σύλλογοι

-          τυπογραφεία όπου εκδίδονταν ελληνικά βιβλία και εφημερίδες.

Οι διωγμοί του μικρασιατικού ελληνισμού

1913 → συστηματικοί διωγμοί των ελληνορθόδοξων πληθυσμών εξαιτίας:

-          ενίσχυσης του τουρκικού εθνικισμού, ιδίως μετά την επικράτηση των Νεοτούρκων (1908)

-          επιδίωξης ισχυρών γερμανικών συμφερόντων να κερδίσουν κυρίαρχη θέση στην οθωμανική οικονομία (εκτοπίζοντας τους Έλληνες, τους Αρμένιους και τους Εβραίους)  

→ στα χρόνια των βαλκανικών πολέμων και του Α’ Παγκόσμιου πολέμου, → εκτοπισμός στην ενδοχώρα περίπου 150.000 Έλληνες, με το επιχείρημα ότι η παρουσία ελληνικών πληθυσμών θα έθετε σε κίνδυνο τις τουρκικές πόλεις αν δέχονταν ελληνική επίθεση

→ οργάνωση ταγμάτων εργασίας ← κατατάσσονταν άνδρες πάνω από 45 ετών που οδηγούνταν για αγγαρείες σε λατομεία και δημόσια έργα στο εσωτερικό της χώρας → εξόντωση εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου, πράγμα που αποτέλεσε αληθινή τραγωδία για τον ελληνισμό. Ίδια τύχη είχαν και οι Αρμένιοι.

Η κίνηση αυτονόμησης στον Πόντο

-          Τέλη  του Α‘ Παγκόσμιου πολέμου → γινόταν λόγος για την «αυτοδιάθεση των λαών» → εκδηλώθηκε αυτονομιστική κίνηση των Ελλήνων του Πόντου

-          Ιανουάριος του 1920 ιδρύθηκε, σε εδάφη που κατοικούσαν Πόντιοι και Αρμένιοι, ομόσπονδο ποντοαρμενικό κράτος, που αναγνωρίστηκε από τη συνθήκη των Σεβρών.