Ιστορία Β' Λυκείου. κεφ.2, εν.3 Κοινωνία

Κοινωνία

Α) Ανώτερη Αριστοκρατία

8^ος αι. → το κράτος καταβάλλει προσπάθειες, για να αντικαταστήσει τους παλιούς μεγαλογαιοκτήμονες με μια παλατιανή αριστοκρατία που μισθοδοτείται για τα αξιώματα που κατέχει. Οι οικογένειες των νέων γαιοκτημόνων συρρέουν τώρα στην Κωνσταντινούπολη, για να εξασφαλίσουν ένα προσοδοφόρο αξίωμα και να ενταχθούν στην αριστοκρατία αυτή

Τέλη 10^ου αι. → α) η αριστοκρατία της γης και

β) η αριστοκρατία των αξιωμάτων συνδέονται με επιγαμίες. Εδώ δεσπόζουν οι βασιλικοί (→ στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα) ↔ κυριαρχούν  κοινωνικά και οικονομικά στην Κωνσταντινούπολη και είναι ακόρεστοι για πλούτο

Οι αγροτικές κοινότητες και ο δήμος υφίστανται την ασφυκτική πίεση των μεγάλων γαιοκτημόνων, των δυνατών, και περιέρχονται σταδιακά υπό την κηδεμονία και προστασία τους

Β)  Μεσαία Τάξη

10^ος και 11^ος → εμποροβιοτεχνική τάξη ↔ ευημερία για το Βυζάντιο (αύξηση νομισματικής κυκλοφορίας)

Εμποροβιοτεχνική  τάξη (ακμή = α’ μισό 11^ου αι.) = τολμηροί μεγαλέμποροι∙ εγκαταλείπουν προσωρινά την οικογένειά τους, για μακρινά ταξίδια και εμπόριο πολύτιμων πρϊόντων Ανατολής (καρυκεύματα, πολύτιμους λίθους και υφάσματα)

= συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας [ενθρονίζει και εκθρονίζει αυτοκράτορες, όπως λ.χ. τον Μιχαήλ Ε΄ Καλαφάτη (1041-1042)]

= τα μέλη της γίνονται δεκτά στο σώμα της Συγκλήτου

Γ) Κοινωνία του Χωριού και η πάλη κατά των δυνατών

Βυζαντινό χωρίον (κοινότητα, 6^ος αι.) ↔ διάφορες κοινωνικές ομάδες

1.      Ιερέας = ηθικό κύρος

2.      Δυνατοί = οικονομική δύναμη (ζουν, συχνά, κάπως απόμερα από το χωριό)

3.      Ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες = κορμός του πληθυσμού

4.      Δούλοι

(τέλη του 8ου αι.) → εξέλιξη της αγροτικής κοινότητας

α.      ένταση κοινωνικών διαφορών

β.      διαμόρφωση μιας νέας αριστοκρατίας

γ.    μικροκαλλιεργητές - υπερφορτωμένοι από φόρους – παραχωρούν τους κλήρους τους και γίνονται πάροικοι των δυνατών - παραιτούμενοι εκούσια από μια οδυνηρή ελευθερία. Ο φόρος τους επιβαρύνει τους γείτονες, οι οποίοι, αδυνατώντας να πληρώσουν, τρέπονται και αυτοί σε φυγή. Η αλληλεγγύη των μελών της κοινότητας στράφηκε τελικά εναντίον τους

δ.     εσωτερική πολιτική των Μακεδόνων → ο αγώνας κατά των δυνατών ↔ αλληλέγγυον = νόμος που υποχρέωνε τους εύπορους γείτονες να καταβάλλουν τους φόρους των φτωχών αγροτών της κοινότητας