Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου

Τα προμηνύματα του πολέμου πύκνωναν από τις αρχές της δεκαετίας του 1930.

·         1931 → η Ιαπωνία, ισχυρή δύναμη στην Άπω Ανατολή, κατέλαβε την κινεζική επαρχία της Μαντζουρίας.

·         1934 → η χιτλερική Γερμανία εγκατέλειψε την Κοινωνία των Εθνών και στη συνέχεια επανέφερε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία (1935) παραβιάζοντας τη συνθήκη των Βερσαλιών.

·         1936 → η φασιστική Ιταλία, αφού κατέλαβε την Αιθιοπία , αποχώρησε και αυτή από την Κοινωνία των Εθνών.

·         Η τελευταία αδράνησε, ουσιαστικά, απέναντι στις προκλήσεις τόσο της Γερμανίας όσο και της Ιταλίας.

·         1936 → η Γερμανία, παραβιάζοντας και πάλι τη συνθήκη των Βερσαλιών, κατέλαβε την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη της Ρηνανίας, επιλογή που επιδοκίμασε ο Μουσολίνι.

·         1936 → Γερμανία και Ιταλία συμμετείχαν στον εμφύλιο πόλεμο της Ισπανίας (1936-1939) βοηθώντας τον φασίστα στρατηγό Φράνκο να νικήσει τις δυνάμεις της νόμιμης δημοκρατικής κυβέρνησης της χώρας.  

·         1936 → Χίτλερ και Μουσολίνι σύναψαν συμμαχία που έγινε γνωστή ως Άξονας Ρώμης-Βερολίνου.

·         Ακολούθησε η υπογραφή του Αντιδιεθνιστικού Συμφώνου από τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ιαπωνία, το οποίο στόχευε στην καταπολέμηση του κομμουνισμού και στην υποστήριξη του φασισμού σε παγκόσμιο επίπεδο.

·         1937 → η Ιαπωνία είχε ξεκινήσει πόλεμο εναντίον της Κίνας

·         1938 → η Γερμανία κατέλαβε-ενσωμάτωσε την Αυστρία δίχως να συναντήσει αντίσταση κι αφού είχαν προηγηθεί πιέσεις των Αυστριακών φασιστών στην κυβέρνησή τους.

·         Λίγο αργότερα ο Χίτλερ, εκμεταλλευόμενος την παρουσία μιας ισχυρής γερμανικής μειονότητας, των Σουδητών, στη δυτική Τσεχοσλοβακία, άρχισε να απειλεί και αυτή τη χώρα.

·         Η Βρετανία και η Γαλλία =  «πολιτική κατευνασμού» = υποχώρηση στις γερμανικές απαιτήσεις.

·         29-30 Σεπτεμβρίου 1938 → οι πρωθυπουργοί της Βρετανίας Τσάμπερλαιν και της Γαλλίας Νταλαντιέ υπέγραψαν με τους Χίτλερ και Μουσολίνι τη συμφωνία του Μονάχου : η Βρετανία και η Γαλλία αποδέχονταν την προσάρτηση της Δ. Τσεχοσλοβακίας (Βοημία) στη Γερμανία.  

·         Ο  Χίτλερ, προχώρησε αμέσως μετά στη διάλυση της Τσεχοσλοβακίας.

·         1939 → η Βοημία προσαρτήθηκε από τη ναζιστική Γερμανία και

·         η Σλοβακία (Α. Τσεχοσλοβακία) ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη αλλά υπό γερμανική «προστασία» (γερμανικό προτεκτοράτο).

·         1939 →  η φασιστική Ιταλία κατέλαβε την Αλβανία.

·         Ο Χίτλερ στράφηκε προς την Πολωνία.

Οι εδαφικές διευθετήσεις του Α’ Παγκόσμιου πολέμου είχαν δημιουργήσει ένα διάδρομο πολωνικών εδαφών που έτεμνε στα δύο τη βόρεια Γερμανία καταλήγοντας στο λιμάνι του Γκντάνσκ (Ντάντσιχ για τους Γερμανούς). Ο Χίτλερ, αξιοποιώντας την ύπαρξη πυκνών γερμανικών πληθυσμών στην περιοχή αυτή, απαίτησε την παραχώρησή της στη Γερμανία.

·         Τότε, η Βρετανία και η Γαλλία τού ανακοίνωσαν ότι, αν προχωρούσε σε επίθεση εναντίον της Πολωνίας, θα κήρυτταν τον πόλεμο στη Γερμανία.

·         Αύγουστος του 1939 → ο Χίτλερ, εκμεταλλευόμενος το ότι Βρετανία, Γαλλία και Σοβιετική Ένωση απέτυχαν να συμφωνήσουν σε μια κοινή στάση απέναντί του και θέλοντας να εξασφαλίσει ότι η Γερμανία δεν θα δεχόταν επίθεση από τα ανατολικά, προχώρησε στην υπογραφή συμφώνου μη επίθεσης με τη Σοβιετική Ένωση (Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ, από τα ονόματα των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών).

·         Επιπλέον, οι δύο χώρες συμφώνησαν ότι σε περίπτωση πολέμου εναντίον της Πολωνίας θα μοιράζονταν εδάφη της.

Τα  αίτια του Β‘ Παγκόσμιου πολέμου πρέπει να αναζητηθούν:

– στους ταπεινωτικούς όρους που επιβλήθηκαν στα ηττημένα κράτη του Α‘ Παγκόσμιου πολέμου, με αποτέλεσμα να εξουθενωθούν οικονομικά και να θιγεί το εθνικό αίσθημα των λαών τους, ιδίως των Γερμανών

– στο ότι οι συνθήκες ειρήνης άφηναν ανικανοποίητα πιεστικά αιτήματα διαφόρων χωρών (π.χ. Ιταλία) και εθνοτήτων (π.χ. γερμανικές μειονότητες σε διάφορα κράτη)˙ όλοι αυτοί αναζητούσαν ευκαιρίες αναθεώρησης των συνθηκών

– στην οξύτατη οικονομική κρίση που μάστιζε την Ευρώπη και τον κόσμο, μετά το 1929, δημιουργώντας το έδαφος για τη δράση αυτόκλητων «σωτήρων», όπως ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ, που επέβαλαν ολοκληρωτικά και επιθετικά καθεστώτα

– στον φόβο των δυτικών Δυνάμεων απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, που τις έκανε να αντιμετωπίζουν για πολύ καιρό με αδράνεια, αν όχι με ικανοποίηση, την επιθετικότητα της ναζιστικής Γερμανίας, ελπίζοντας ότι θα μπορούσαν να τη χρησιμοποιήσουν ως ανάχωμα που θα εμπόδιζε την εξάπλωση της σοβιετικής επιρροής στην Ευρώπη

– στην αδυναμία της Κοινωνίας των Εθνών να λάβει οποιοδήποτε αποτελεσματικό μέτρο για την αποτροπή του επερχόμενου πολέμου.