Διοίκηση
και Νομοθεσία
Α)
Διοίκηση
Αρχές
10ου αι. →
·
αύξηση του αριθμού των θεμάτων
·
απλούστευση της επαρχιακής πολιτικής
διοίκησης
·
αναπροσαρμογή της κεντρική κρατικής
μηχανής
·
πολύπλοκη υπαλληλική ιεραρχία
·
ίδρυση νέων υπηρεσιών με νέα αξιώματα
·
παρακμή ή αλλαγή περιεχομένου των
παλαιότερων αξιωμάτων
·
ένταση γραφειοκρατίας
· επικράτηση συγκεντρωτισμού καθώς η
διοίκηση ελέγχεται και κατευθύνεται από τη βούληση του αυτοκράτορα
Αυτοκράτορας = εκλεκτός του Θεού και προστατευόμενος της Θείας Πρόνοιας
=
κεφαλή της δημόσιας διοίκησης
= αρχηγός του στρατού
= ανώτατος δικαστής
= μοναδικός νομοθέτης
= προστάτης της Εκκλησίας και φύλακας
της Ορθοδοξίας
Η
εξουσία του περιορίζεται : από τις εντολές της ηθικής και της παράδοσης
και
δεσμεύεται από τους ισχύοντες νόμους, τους οποίους όμως μπορεί να καταργήσει,
εκδίδοντας νέους.
Επί
Μακεδονικής Δυναστείας (867 – 1056) → δυναστική σταθερότητα
Οι ευκλεείς σφετεριστές ή κηδεμόνες
αυτοκράτορες (Ρωμανός Λακαπηνός, Νικηφόρος
Φωκάς, Ιωάννης Τζιμισκής) προσπάθησαν να μη θίξουν το αίσθημα αυτό, σεβόμενοι
τα δικαιώματα των νομίμων αυτοκρατόρων και υιοθετώντας τίτλους, όπως: βασιλεοπάτωρ,
καίσαρ, συμβασιλεύς
Β) Οι σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας
(αμφιλεγόμενο ζήτημα) :
Α) το
κράτος - επωφελούμενο από την εικονομαχία - υπέταξε τη Βυζαντινή Εκκλησία και οι πατριάρχες μεταβλήθηκαν σε όργανα
των αυτοκρατόρων [αρκετοί πατριάρχες καθαιρέθηκαν (Φώτιος, Ιγνάτιος), ενώ
δυο φορές το πατριαρχικό αξίωμα δόθηκε σε μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας]
Όμως
το δεύτερο μισό του 10ου αι. ο πατριάρχης Πολύευκτος κατέστησε την
εξουσία του αρκετά ισχυρή και ανεξάρτητη, ώστε να επηρεάζει και τον ίδιο τον
αυτοκράτορα
Β)
η αυτοκρατορική εξουσία περιορίστηκε
αισθητά στο θρησκευτικό τομέα, ενώ το κύρος του πατριάρχη και της Εκκλησίας
ενισχυόταν διαρκώς. Αν και η πλήρωση του πατριαρχικού θρόνου αποφασιζόταν
από τον αυτοκράτορα, για το διορισμό και την καθαίρεση των εκκλησιαστικών λειτουργών
ήταν απαραίτητη η συγκατάθεση του κλήρου
Η εκκλησιαστική σύνοδος είχε τον πρώτο
λόγο σε εκκλησιαστικά και δογματικά θέματα
Γ)
Η Νομοθεσία
Επί Μακεδονικής Δυναστείας :
·
απομάκρυνση από το Δίκαιο των
Εικονομάχων
· επιστροφή στο Ρωμαϊκό Δίκαιο, με προσαρμογές που υπαγόρευαν τα νέα κοινωνικά
και πολιτικά δεδομένα
Αναθεώρηση
του ισχύοντος δικαίου ↔ έκδοση του Προχείρου
Νόμου (870-879)
=
πρακτικό εγχειρίδιο με διατάξεις Δημοσίου και Αστικού Δικαίου
=
αντλεί πολλά στοιχεία από την Εκλογή
(νομικό έργο των Ισαύρων), αν
και της ασκεί αρνητική κριτική
Επαναγωγή
= συλλογή νομοθετημάτων - επηρεασμένα,
περισσότερο, από την Εκλογή – και καθορίζουν με ακρίβεια τις αρμοδιότητες του
αυτοκράτορα και του πατριάρχη, των δύο κεφαλών της οικουμένης, που
συνεργάζονται στενά [εμπνευστής της θεωρίας των δυο εξουσιών φαίνεται ότι ήταν
ο Φώτιος]
Βασιλικά
- η μεγαλύτερη νομική συλλογή -
[στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην ιουστινιάνεια νομοθεσία και αντανακλά
κυρίως τις συνθήκες του 6ου αιώνα]
Νεαρές
[αντικατοπτρίζουν κυρίως τις ιστορικές συνθήκες των αρχών του 10ου αιώνα] → το κράτος ταυτίζεται πλέον με τον
αυτοκράτορα και τη στρατιωτική και γραφειοκρατική μηχανή του, που επηρεάζει
άμεσα την αστική ζωή και οικονομία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου