Οι βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1913)

Τα αίτια 

• επικράτηση των Νεοτούρκων → κύριος στόχος τους = ο πλήρης εκτουρκισμός του οθωμανικού κράτους = διώξεις σε βάρος των αλλοεθνών πληθυσμών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας → αναζωπύρωση  εθνικών αισθημάτων των γειτονικών βαλκανικών λαών (Έλληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι) που επιδίωκαν όχι μόνο την προστασία των ομοεθνών τους που διέμεναν στο οθωμανικό κράτος αλλά και την ενσωμάτωση των οθωμανικών εδαφών στα οποία αυτοί κατοικούσαν
• οικονομική διείσδυση της Γερμανίας στην Οθωμανική αυτοκρατορία, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα
• επίθεση Ιταλίας εναντίον της Λιβύης (οθωμανική κτήση), τον Σεπτέμβριο του 1911 έχοντας και αυτή οικονομικά κίνητρα
• κατάληψη από την Ιταλία  των υπό οθωμανική διοίκηση Δωδεκανήσων (Μάιος 1912)
• η Αυστροουγγαρία, η οποία είχε αναλάβει από το 1878 τη διοίκηση της οθωμανικής επαρχίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, προχώρησε, το 1908, σε πλήρη προσάρτηση αυτής της περιοχής .

Όλα αυτά έπλητταν συμφέροντα των άλλων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) και αποκάλυπταν τις αδυναμίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Προς τη σύγκρουση – Οι βαλκανικές συμμαχίες

• Αρχικά ο Βενιζέλος → πολιτική κατευναστική απέναντι στις νεοτουρκικές προκλήσεις, γιατί εκτιμούσε ότι η Ελλάδα δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένη για πόλεμο.
• Την άνοιξη του 1911→ υιοθέτησε την τακτική της βαλκανικής συνεννόησης, αφού έκρινε ότι μια πολεμική σύγκρουση δεν ήταν μακριά →
• Την άνοιξη του 1912 → συνθήκες συμμαχίας ανάμεσα στη Σερβία, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και το Μαυροβούνιο.

Ο Α‘ βαλκανικός πόλεμος (Οκτώβριος 1912-Μάιος 1913)

Αφορμή του πολέμου = οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι απαίτησαν από τον σουλτάνο να σέβεται τα δικαιώματα των χριστιανικών εθνοτήτων που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις προς όφελός τους (αρχές Οκτωβρίου 1912) ← ο σουλτάνος, όμως ήταν απρόθυμος.

Γεγονότα

• Προέλαση του ελληνικού στρατού, με αρχιστράτηγο τον διάδοχο Κωνσταντίνο, στη Μακεδονία καταλαμβάνοντας πολλές περιοχές.
• Σερβικά στρατεύματα κατέλαβαν τα Σκόπια και το Μοναστήρι και προωθήθηκαν μέχρι το Δυρράχιο της (σημερινής) Αλβανίας.
• Βουλγαρικές δυνάμεις έφτασαν σε μικρή απόσταση από την Κωνσταντινούπολη και, αφού κατέλαβαν τη Δ. Θράκη και την Α. Μακεδονία, κατευθύνονταν στη Θεσσαλονίκη.
• Μπροστά στο σοβαρό ενδεχόμενο να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από βουλγαρικές δυνάμεις, ο Βενιζέλος διέταξε τον διάδοχο Κωνσταντίνο να κινηθεί ταχύτατα προς τη Θεσσαλονίκη. Παρά  τις αντιρρήσεις του Κωνσταντίνου, το απόγευμα της 26ης Οκτωβρίου 1912 ο ελληνικός στρατός έμπαινε στην πόλη. Λίγες μέρες αργότερα έφτασε στη Θεσσαλονίκη και ο βασιλιάς Γεώργιος. Στη συνέχεια και μετά από επίπονη πολιορκία καταλήφθηκαν τα Ιωάννινα (22 Φεβρουαρίου 1913) και εξασφαλίστηκε ο έλεγχος ολόκληρης της Ηπείρου.
• Ο ελληνικός στόλος, με επικεφαλής τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, ανάγκασε τον τουρκικό στόλο να κλειστεί στα Στενά και έθεσε υπό τον έλεγχό του τα νησιά του Β. και Α. Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη, Λέσβος, Χίος, Λήμνος, Τένεδος, Ίμβρος, Σάμος, Ικαρία).

Η συνθήκη του Λονδίνου (17 Μαΐου 1913) → τερματισμός του Α‘ βαλκανικού πολέμου

• η Οθωμανική αυτοκρατορία εγκατέλειψε σχεδόν όλα τα ευρωπαϊκά-βαλκανικά εδάφη της
• το μέλλον των νησιών του Β. και Α. Αιγαίου, της χερσονήσου του Αγίου Όρους και το καθεστώς της Αλβανίας, θα καθορίζονταν από τις Δυνάμεις.
• 29 Ιουλίου 1913 → η Αλβανία αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος
• τα Δωδεκάνησα παρέμειναν υπό ιταλική κατοχή και διοίκηση.

Η δολοφονία του βασιλιά Γεώργιου → στη Θεσσαλονίκη. Υποστηρίχτηκε, δίχως, ωστόσο, να αποδειχθεί ποτέ, ότι πίσω από αυτή βρισκόταν η Γερμανία, που ήθελε την άνοδο στον θρόνο του γερμανόφιλου διαδόχου Κωνσταντίνου, ο οποίος λίγο αργότερα ανακηρύχθηκε βασιλιάς.

Ο Β‘ βαλκανικός πόλεμος (Ιούνιος-Ιούλιος 1913) 

• Εκκρεμότητες της συνθήκης του Λονδίνου → Μακεδονία → ελεγχόταν από τον ελληνικό στρατό, αλλά τμήματά της διεκδικούνταν τόσο από τη Βουλγαρία όσο και από τη Σερβία → η Ελλάδα και η Σερβία συμμάχησαν για να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις της Βουλγαρίας
• Στα μέσα Ιουνίου 1913→ ο βουλγαρικός στρατός επιτέθηκε ταυτόχρονα εναντίον τόσο των ελληνικών θέσεων όσο και των σερβικών.

Γεγονότα

·         ο ελληνικός στρατός κατέλαβε ολόκληρη την Α. Μακεδονία και τη Δ. Θράκη, φτάνοντας ως την Αλεξανδρούπολη.

·         επιτυχίες σημείωσαν και οι Σέρβοι στη Δ. Μακεδονία

·         οι Ρουμάνοι εισέβαλαν στη Βουλγαρία, φτάνοντας τριάντα χιλιόμετρα από τη Σόφια,

·         οι Τούρκοι ανακατέλαβαν την Αδριανούπολη στην Α. Θράκη.