Κοινωνικές διαστάσεις της κρίσης του 1929

Επιπτώσεις της κρίσης του 1929

• Ένα τμήμα των ανώτερων τάξεων → ισχυροποιήθηκε, καθώς κατάφερε, εξαγοράζοντας επιχειρήσεις στα πρόθυρα της κατάρρευσης, να ενισχύσει σημαντικά την οικονομική και κοινωνική του θέση.
• Οι αγρότες είδαν τα προϊόντα τους να μένουν απούλητα και τα εισοδήματά τους να εξανεμίζονται.
• Οι βιομηχανικοί εργάτες και οι εμποροΰπάλληλοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με μειώσεις των μισθών τους, περιορισμό των ωρών εργασίας και απολύσεις.
• Οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες υποχρεώθηκαν να πουλήσουν ή να κλείσουν τις επιχειρήσεις τους
• Οι δημόσιοι  υπάλληλοι υποχρεώθηκαν να αποδεχτούν δραστικές μειώσεις των μισθών τους.
• Ένα κύμα εξαθλίωσης κάλυψε τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και πολλές άλλες χώρες του δυτικού κόσμου προκαλώντας έντονες –και συχνά βίαιες– διαμαρτυρίες.
• Η.Π.Α. → περίπου 12.000.000 άνθρωποι έμειναν άνεργοι, πάνω από 1.600 τράπεζες πτώχευσαν, 20.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις έκλεισαν, 1 στους 20 γεωργούς έχασε την περιουσία του και -το πιο τραγικό απ’όλα- 23.000 άνθρωποι αυτοκτόνησαν.

Οι κυβερνήσεις στη Δύση αναζήτησαν λύσεις.

Ο οικονομικός φιλελευθερισμός (ελεύθερος οικονομικός ανταγωνισμός, απουσία κρατικής παρέμβασης, ελεύθερη διαμόρφωση τιμών και αμοιβών) φαινόταν ανίκανος να προσφέρει θεραπεία και όλο και πιο πολλοί πίστευαν ότι το κράτος θα έπρεπε να επέμβει.

Φραγκλίνος Ρούζβελτ →  πρόεδρος των ΗΠΑ από το 1933 → έλαβε μια σειρά μέτρων για την ανακούφιση από την κρίση που έγιναν γνωστά ως new deal (νιου ντιλ)  ↔ θέσεις του Άγγλου οικονομολόγου Τζον Μέιναρντ Κέινς (1883 - 1946) ← - το κράτος θα έπρεπε να παρεμβαίνει στην οικονομία κάνοντας μεγάλες

 - επενδύσεις. οι άνεργοι θα έβρισκαν δουλειά

- με τα εισοδήματά τους θα αγόραζαν προϊόντα

-θα αναθερμαινόταν συνολικά η οικονομία.

→  ανάθεση μεγάλων δημόσιων έργων από την αμερικανική κυβέρνηση σε ιδιωτικές επιχειρήσεις → η οικονομική κατάσταση στις ΗΠΑ άρχισε, από το 1934, να βελτιώνεται.

Η  πολιτική του new deal βρήκε υποστηρικτές και στην Ευρώπη. Το κράτος έπαψε να εποπτεύει απλώς την τήρηση των κανόνων του οικονομικού παιχνιδιού ↔ φιλελευθερισμός .

Το κράτος ανέλαβε ρόλο ρυθμιστή της οικονομικής ζωής.

Στην Ευρώπη των αρχών της δεκαετίας του 1930 κυριαρχούσε πλέον όχι η αμιγώς φιλελεύθερη αλλά η, ως ένα βαθμό, «διευθυνόμενη οικονομία».

≠ Ιταλία & Γερμανία. Επικράτηση φασισμού στην πρώτη και του ναζισμού στη δεύτερη → ακολούθησαν ακραία πολιτική αυτάρκειας προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση. Μάλιστα, η πολιτική αυτή συνοδευόταν από μια επιθετική εθνικιστική ρητορεία που εξυπηρετούσε και πολιτικούς στόχους αυτών των καθεστώτων. (Έτσι, για παράδειγμα, σύμφωνα με την προπαγάνδα των ναζί, κύριοι υπεύθυνοι για την οικονομική κρίση ήταν οι Εβραίοι).