Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 και η Μεγάλη Ύφεση

Τα αποτελέσματα του Α‘ Παγκόσμιου πολέμου

• Η Ευρώπη (από τον Α‘ Παγκόσμιο πόλεμο) → υλικά και ηθικά καταρρακωμένη: 8 εκατομμύρια νεκροί, 6 εκατομμύρια ανάπηροι και τεράστιες υλικές ζημιές.
• Μ. Βρετανία & Γαλλία (οικονομικό επίπεδο) για να βρουν τους οικονομικούς πόρους = απαραίτητους για τον πόλεμο) → δανείστηκαν από τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες είδαν την οικονομία τους και τη διεθνή τους θέση να ενισχύονται.
• Ο πόλεμος (κοινωνικό επίπεδο) → μεταβολές : τα μεσαία στρώματα (μισθωτοί, μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες) →  σε πολλές περιπτώσεις καταστράφηκαν οικονομικά.

→ ευνόησε την είσοδο των γυναικών στην αγορά εργασίας. (Σοβιετική Ένωση – Γερμανία - Βρετανία →οι γυναίκες απέκτησαν αυτή την εποχή δικαίωμα ψήφου).

• Μεταπολεμική Ευρώπη ← σημαντικός διεθνής ρόλος

←  παγκόσμια ηγεμονία της  εξαρθρώνεται.

• Τα οικονομικά προβλήματα της Μ. Βρετανίας και της Γαλλίας →  αποδυνάμωσαν τον διεθνή τους ρόλο & έπληξαν τη συνοχή του αποικιακού τους συστήματος. Σε αυτό συνέβαλε και η συμμετοχή στρατευμάτων από τις αποικίες στον Α‘ Παγκόσμιο πόλεμο.
• Οι στρατιώτες από τις αποκίες  γύρισαν στις πατρίδες τους → φέρνοντας μαζί τους ιδέες που γνώρισαν στην Ευρώπη = «δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών» & αντιιμπεριαλιστικές θέσεις των σοσιαλιστών και των κομμουνιστών → ενίσχυσαν κινήματα ανεξαρτητοποίησης στις αποικίες κατά τον Μεσοπόλεμο.
• Δημιουργήθηκε το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος = Σοβιετική Ένωση → εναλλακτικός πρότυπος οργάνωσης της κοινωνίας → ασκούσε ισχυρή έλξη σε πολλούς από τους απογοητευμένους πολίτες της Ευρώπης.
• Ο πόλεμος → έπληξε το κύρος του φιλελεύθερου αστικού κράτους ← σφοδρή κριτική τόσο από τα αριστερά, με την άνοδο του κομμουνισμού, όσο και από τα δεξιά, με την ενίσχυση αυταρχικών εθνικιστικών και φασιστικών τάσεων που κατηγορούσαν τον κοινοβουλευτισμό ότι αδυνατούσε να υπερασπιστεί τα εθνικά συμφέροντα.

Η κατάσταση στην Ευρώπη κατά τη δεκαετία του 1920

• Πολιτική ατμόσφαιρα στην Ευρώπη ← αμοιβαία καχυποψία & ανταγωνισμός Γαλλίας-Γερμανίας.
• Η αναθέρμανση της ευρωπαϊκής οικονομίας & η σχετική ευφορία → οι ευρωπαϊκοί λαοί και  Ευρωπαίοι ηγέτες συνειδητοποίησαν ότι τέτοιοι ανταγωνισμοί ήταν αδιέξοδοι.
• 1925 → (με πρωτεργάτες τους υπουργούς Εξωτερικών της Γαλλίας Μπριάν και της Γερμανίας Στρέζεμαν) → συνθήκες του Λοκάρνο ↔ για τον σεβασμό των υφιστάμενων συνόρων.
• 1928 → σύμφωνο Κέλογκ-Μπριάν (υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Γαλλίας αντίστοιχα) → καταδικαζόταν ο πόλεμος.

Η έκρηξη της οικονομικής κρίσης του 1929

Οικονομική ευημερία → από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 στον δυτικό κόσμο → ΗΠΑ → 1921-1929 ← βιομηχανική παραγωγή & μέσο εισόδημα διπλασιάστηκαν & συνεχή άνοδο των τιμών των μετοχών στο χρηματιστήριο της Νέας Yόρκης.

Φθινόπωρο 1929 → μεγάλοι επενδυτές, θέλοντας να εισπράξουν μέρος από τα κέρδη τους, άρχισαν να πουλούν μετοχές → πανικός στους μικροεπενδυτές → έσπευσαν να πουλήσουν τις μετοχές τους → γενική κατάρρευση των τιμών στο χρηματιστήριο, η οποία ξεκίνησε στις 24 Οκτωβρίου του 1929, τη «Μαύρη Πέμπτη». Το φαινόμενο = κραχ → η αρχή μιας οικονομικής κρίσης που εξαπλώθηκε ραγδαία σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο.

• χάθηκαν πολλές περιουσίες.
• επιχειρήσεις έκλεισαν
• χιλιάδες επιχειρηματίες καταστράφηκαν
• εκατομμύρια εργαζόμενοι έμειναν άνεργοι
• 1931 → η οικονομία των ΗΠΑ είχε σχεδόν καταρρεύσει
• μεγάλες επιχειρήσεις, που άντεξαν στην κρίση, εξαγόραζαν μικρότερες επιχειρήσεις → συγκεντρωνόταν η οικονομική ισχύς και σχηματίζονταν πανίσχυρα οικονομικά συγκροτήματα.

Η επέκταση της κρίσης

Μεγάλη Ύφεση →(1929-1933)→   Η κρίση επεκτάθηκε στην Ευρώπη, όπου είχαν επενδυθεί αμερικανικά κεφάλαια με τη μορφή δανείων. Η απόφαση των αμερικανικών τραπεζών να αποσύρουν τα δάνεια αυτά κλόνισε την ευρωπαϊκή οικονομία. Το πλήγμα ήταν ισχυρό, ιδίως για τη Γερμανία, που είχε στηρίξει τη μεταπολεμική ανασυγκρότησή της σε αμερικανικά κεφάλαια, αλλά και για τη Βρετανία, που αδυνατούσε πλέον να διαθέσει τα προϊόντά της στην αγορά των ΗΠΑ. Επλήγη και η Ελλάδα.