Εξελίξεις σε Ελλάδα και Τουρκία μετά τον μικρασιατικό πόλεμο

Ελλάδα: Το κίνημα του 1922

Αρχές Σεπτεμβρίου 1922 → κίνημα στη Χίο και στη Μυτιλήνη (εκεί βρίσκονταν μονάδες του ελληνικού στρατού που επέστρεφαν από τη Μικρά Ασία).

Οι κινηματίες αξίωναν :

• παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου
• διάλυση της Βουλής (στην οποία τα φιλοβασιλικά κόμματα διέθεταν πλειοψηφία)
• σχηματισμό νέας κυβέρνησης που θα είχε την εμπιστοσύνη της Αντάντ
• ενίσχυση του μετώπου στη Θράκη, ώστε η Ελλάδα να αποφύγει και άλλες εδαφικές απώλειες.

- 12.000 αξιωματικοί και στρατιώτες με επικεφαλής τους συνταγματάρχες Νικόλαο Πλαστήρα και Στυλιανό Γονατά αποβιβάστηκαν, λίγο αργότερα, στο Λαύριο, στο νοτιότερο άκρο της Αττικής, και άρχισαν να βαδίζουν προς την Αθήνα.

- Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, χωρίς καμία δυνατότητα αντίστασης, εγκατέλειψε τη χώρα. Βασιλιάς έγινε ο γιος του Γεώργιος Β‘.  

- Στην  Αθήνα, οι κινηματίες εγκατέστησαν επαναστατική κυβέρνηση.

Η ανακωχή των Μουδανιών  

Ήττα στη Μικρά Ασία → δύσκολο για την Ελλάδα  να διατηρήσει την Α. Θράκη.  

Η επαναστατική κυβέρνηση δεν φάνηκε πρόθυμη να υποχωρήσει και αναδιοργάνωσε ταχύτατα τον ελληνικό στρατό στη Θράκη.

- Κεμαλικές  απειλές για νέο πόλεμο και

- αφόρητες πιέσεις της Αγγλίας → η Ελλάδα αποδέχτηκε την ανακωχή των Μουδανιών (Οκτώβριος 1922) → η Α. Θράκη ενσωματωνόταν στην Τουρκία. Η εκκένωση της περιοχής από τον ελληνικό στρατό και τον ντόπιο ελληνικό πληθυσμό ολοκληρώθηκε στα μέσα Νοεμβρίου 1922.

Ελλάδα: Η «δίκη των έξι»

Η επαναστατική κυβέρνηση → έκτακτο στρατοδικείο προκειμένου να καταλογιστούν ευθύνες για την ήττα στη Μικρά Ασία. Σε αυτό παραπέμφθηκαν οκτώ κορυφαία στελέχη (πρωθυπουργοί, υπουργοί, στρατιωτικοί ηγέτες) της βασιλικής παράταξης: Δ. Γούναρης, Ν. Στράτος, Π. Πρωτοπαπαδάκης, Γ. Μπαλτατζής, Ν. Θεοτόκης, Γ. Χατζανέστης, Μ. Γούδας και Ξ. Στρατηγός. Τον Νοέμβριο του 1922 καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν οι έξι πρώτοι˙ αυτή ήταν η «δίκη των έξι».

Η συνθήκη της Λοζάνης (1923)

Λοζάνη της Ελβετίας ← Εκπρόσωπος της Ελλάδας = Ελευθέριος Βενιζέλος.

24 Ιουλίου 1923 →συνθήκη της Λοζάνης

- επισημοποιήθηκε η τουρκική κυριαρχία στη Μικρά Ασία και στην Α. Θράκη

- παραχωρήθηκαν στην Τουρκία και η Ίμβρος με την Τένεδο

- ενσωματώθηκε ελληνοτουρκική σύμβαση ανταλλαγής πληθυσμών (Ιανουάριος 1923), σύμφωνα με την οποία όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί της Τουρκίας έπρεπε να μετοικήσουν στην Ελλάδα και όλοι οι μουσουλμάνοι της Ελλάδας να ακολουθήσουν τον αντίστροφο δρόμο.

Εξαιρέθηκαν:

• το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως
• οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου (125.000 τότε)
• οι μουσουλμάνοι της Δ. Θράκης (118.000 τότε).

Κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα

  Προβλήματα :

• η ραγδαία επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης
• η κατακόρυφη πτώση των μισθών
• η επείγουσα ανάγκη αποκατάστασης των παλαιών πολεμιστών (πολλοί από αυτούς είχαν πολεμήσει 10-12 χρόνια) και των προσφύγων  
• γενική ανάγκη αύξησης της αγροτικής παραγωγής  →

H επαναστατική κυβέρνηση → απαλλοτρίωση και διανομή γαιών σε πρόσφυγες και γηγενείς ακτήμονες (Φεβρουάριος 1923).  

Εργατικά αιτήματα για αυξήσεις των αποδοχών → καλοκαίρι του 1923 → απεργίες.

Υιοθέτηση από την Ελλάδα του γρηγοριανού ημερολογίου, που ίσχυε στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (από τις 16 Φεβρουαρίου 1923 (παλαιό ημερολόγιο) η Ελλάδα βρέθηκε στην 1η Μαρτίου 1923 (νέο ημερολόγιο).

Επαναστατική κυβέρνηση → αντιμετώπισε με επιτυχία μια προσπάθεια ανατροπής της (Οκτώβριος 1923)

Εκλογές του Δεκεμβρίου του 1923 →  τα φιλοβασιλικά κόμματα απείχαν.

Στη Βουλή εκπροσωπήθηκαν :

• το κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελ. Βενιζέλου (250 βουλευτές)
• η Δημοκρατική Ένωση του Αλ. Παπαναστασίου (120 βουλευτές).

Ο Γεώργιος Β‘ εξαναγκάστηκε να φύγει στο εξωτερικό. Προσωρινός αντιβασιλέας ορίστηκε ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης.

Κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία

Μουσταφά Κεμάλ → πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας

• υποχρέωσε τον σουλτάνο να φύγει από τη χώρα
• εδραίωσε τον κοσμικό-λαϊκό (και όχι θρησκευτικό) χαρακτήρα του πολιτεύματος θέλησε να μετατρέψει την Τουρκία σε σύγχρονο κράτος δυτικού τύπου
• προσπάθησε να οργανώσει συστήματα υγείας και εκπαίδευσης
• αντικατέστησε το οθωμανικό αλφάβητο με το λατινικό προσπαθώντας να φέρει τη χώρα του πιο κοντά στη Δύση
• κατάργησε την πολυγαμία
• παραχώρησε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες
• απαγόρευσε στους άνδρες να φορούν φέσι και στις γυναίκες φερετζέ
• επέβαλε τη χρήση οικογενειακών επιθέτων (ο ίδιος υιοθέτησε το Ατατούρκ, πατέρας των Τούρκων, με το οποίο τον αποκαλούσαν οι οπαδοί του).

Οι κεμαλικές μεταρρυθμίσεις → βρήκαν απήχηση μόνο στα ανώτερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα.