Ιστορία Β' Λυκείου. Κεφ.3. Εν.2

Εσωτερική κρίση και εξωτερικοί κίνδυνοι (1054 – 1081)

α. Πολιτική αστάθεια και οικονομικά προβλήματα

Μετά το θάνατο του Βασιλείου Β΄ (1025) → πολιτική αστάθεια :

παράταξη των πολιτικών ≠ στρατιωτική αριστοκρατία + ανάμειξη της Εκκλησίας (ιδίως επί των ημερών του φιλόδοξου πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλαρίου)

Πολιτική αυτή αστάθεια → συνέπειες στην κρατική οικονομία:

•         (μέσα 11ου αι.) σύστημα της εκμίσθωσης των φόρων
•          εξαγορά αξιωμάτων
•          περικοπή στρατιωτικών δαπανών
•     αύξηση παροχών προς την Αυλή, την Εκκλησία και τους γειτονικούς λαούς (→ πτώχευση κρατικής οικονομίας)

β. Εξωτερικά προβλήματα. Η μάχη του Ματζικέρτ (1071)

•          πρόβλημα στην άμυνα του κράτους στην Ιταλία και τη Βαλκανική  
•      πρόβλημα της άμυνας στην Ανατολή: Σελτζούκοι Τούρκοι (απόγονοι του φυλάρχου Σελτζούκ) (περί το έτος 1000 προς τα δυτικά) → εξαφανίζουν την αραβική κυριαρχία στην Εγγύς Ανατολή - επωφελούμενοι από τη διάσπαση και την παρακμή του Χαλιφάτου

Ρωμανός Δ΄ Διογένης (1067-1071) → προσπάθησε να τερματίσει τις εισβολές των Σελτζούκων στις ανατολικές επαρχίες

Μάχη στο Ματζικέρτ (1071) → ο βυζαντινός στρατός αποδεκατίζεται 

= ο Ρωμανός αιχμαλωτίζεται ∙ συνθήκη ειρήνης ∙ ο Ρωμανός ελεύθερος - επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολη, οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον εξοντώνουν. Οι Σελτζούκοι Τούρκοι χρησιμοποιούν αυτό το γεγονός ως πρόφαση και ακυρώνουν τη συνθήκη ειρήνης

→ η ήττα των Βυζαντινών στο Ματζικέρτ = συμφορά, αφού μέσα σε μια δεκαετία οι Τούρκοι κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της Μ. Ασίας

γ. Άλλα εξωτερικά και εσωτερικά προβλήματα

1071 → κατάληψη των τελευταίων βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία από τον ηγέτη των Νορμανδών Ροβέρτο Γυισκάρδο

→ κλονισμός της βυζαντινής επικυριαρχίας στις ακτές της Αδριατικής και στο Δούναβη

Στο εσωτερικό του κράτους → ένταση της οικονομικής κρίσης:

•          αύξηση των τιμών του ψωμιού και άλλων βασικών καταναλωτικών αγαθών
•          αιματηρή λαϊκή εξέγερση κατά των υπευθύνων της οικονομικής πολιτικής

→ πολιτική κρίση, που τερματίζεται από την ενθρόνιση του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού (1081), εκπροσώπου της στρατιωτικής αριστοκρατίας της Μ. Ασίας