Κεφάλαιο 4. Ενότητα 6. Οι Οθωμανοί και η ραγδαία προέλασή τους

Κεφάλαιο 4.

Ενότητα 6. Οι Οθωμανοί και η ραγδαία προέλασή τους

α. Η κατάκτηση της Μ. Ασίας

Νομάδες Τούρκοι → Οθωμανοί (Κεντρική Ασία).

Ωθούνται από Μογγόλους → δυτικά & εγκαθίστανται κοντά στην Προύσα (1281).

Προσελκύει πλήθος από:  μισθοφόρους που αναζητούν λάφυρα & καλλιεργητές που αναζητούν κτήματα

Ιδρυτής : Οσμάν ή Οθμάν (1289-1326) → για τις κατακτήσεις του αξιοποιεί τον παλιό ισλαμικό θεσμό των γαζήδων (φανατικών πολεμιστών της πίστης) &  διευκολύνεται από τη διάλυση των βυζαντινών ακριτικών σωμάτων μετά το 1261

1301, κοντά στην Προύσα → η πρώτη νικηφόρα σύγκρουση του Οσμάν με τα βυζαντινά στρατεύματα 

1326 → η Προύσα καταλαμβάνεται από τον Ορχάν, διάδοχο του Οσμάν, ο οποίος την κάνει πρωτεύουσά του

β. Η οργάνωση του κράτους των Οθωμανών

Σουλτάνοι Ορχάν (1326-1362) και Μουράτ Α΄ (1362-1389) → οργανώνουν το οθωμανικό κράτος

→ κατάκτηση της οχυρής Νίκαιας (1331) και της Νικομήδειας → τελευταία πράξη της τραγωδίας της βυζαντινής Μ. Ασίας ═ οι Οθωμανοί εξασφαλίζουν σημαντικά αστικά κέντρα και τον απόλυτο έλεγχο της Βιθυνίας

Οι Τούρκοι δείχνουν σχετική θρησκευτική ανεκτικότητα έναντι των αγροτικών χριστιανικών πληθυσμών → περιορίζουν τις αντιδράσεις των τελευταίων και διευκολύνουν την ενσωμάτωσή τους στην οθωμανική κοινωνία

Στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις : το σώμα των νομάδων εθελοντών ιππέων αντικαθίσταται από ιππείς – τιμαριούχους → (παραχώρηση τιμαρίων → συνδέει  τους ιππείς με τον σουλτάνο & ενισχύει την επιθυμία τους για κατακτήσεις)

 Γενίτσαροι ═ αντίβαρο και συμπλήρωμα των τιμαριούχων ═ εθελοντές μισθοφόροι ή στρατιώτες στρατολογούμενοι με τη βία από τους υποτελείς χριστιανικούς πληθυσμούς

═ ανήκουν στην προσωπική υπηρεσία του σουλτάνου

═ ανεξάντλητη πηγή διοικητικών υπαλλήλων και στρατιωτών

Ο Ορχάν είναι ο πρώτος οθωμανός εμίρης :

→ εξελίσσει τη νομαδική ορδή σε οργανωμένο κράτος

→ περιβάλλεται τον αυτοκρατορικό τίτλο του σουλτάνου

γ. Η οθωμανική προέλαση στα Βαλκάνια. Το Βυζάντιο υποτελές

Βυζαντινή αυτοκρατορία → απελπιστική κατάσταση, αφού έχει ακρωτηριαστεί εδαφικά και έχει καταρρεύσει οικονομικά

═ κρατικό ταμείο → εντελώς άδειο

═ διοικητικό σύστημα → πλήρη διάλυση

═ το νόμισμα έχει υποτιμηθεί

═ όλες οι πηγές εσόδων έχουν εξαντληθεί

Ορχάν  → πρώτος που οδήγησε το λαό του σε κατακτήσεις στην Ευρώπη

1354 → (επωφελούμενοι από ένα μεγάλο σεισμό)  κατάληψη του φρουρίου  της Καλλίπολης.

Κωνσταντινούπολη → ο λαός καταλαμβάνεται από πανικό

Επί Μουράτ Α΄ (1361-1389) → οι πόλεις της ερημωμένης Θράκης υποκύπτουν η μία μετά την άλλη ═ 1361 κατάληψη Διδυμότειχου 

═ κατάληψη Αδριανούπολης & μεταφορά πρωτεύουσας (περί το 1365). Σλάβοι ηγεμόνες & Βουλγαρία → αναγνωρίζουν την ηγεμονία του σουλτάνο

Βυζάντιο → προσφορά φόρου υποτέλειας στους Οθωμανούς και στρατιωτικών δυνάμεων στη διάθεση του σουλτάνου

Μάχη στο Κοσσυφοπέδιο (1389). Ο σέρβος ηγεμόνας Λάζαρος, επικεφαλής των βοσνιακών και σερβικών στρατευμάτων, συγκρούεται με τον Μουράτ

Στην αρχή η τύχη ευνοεί τους Σέρβους. Ο σουλτάνος δολοφονείται. Όμως οι οθωμανικές δυνάμεις, καθοδηγούμενες από τον διάδοχο του Μουράτ Βαγιαζήτ, αποσπούν τελικά τη νίκη. Οι Σέρβοι αναγκάζονται να αναγνωρίσουν την επικυριαρχία του σουλτάνου

1390 → ο Βαγιαζήτ ασκεί πίεση και ελέγχει τη Βυζαντινή αυτοκρατορία∙ επιβάλει στο θρόνο τον Ιωάννη Ζ΄, ενώ ο διάδοχός του Μανουήλ ζει στην αυλή του σουλτάνου και μάλιστα αναγκάζεται να συμμετάσχει στην επιτυχή οθωμανική εκστρατεία εναντίον της τελευταίας βυζαντινής πόλης της Μ. Ασίας, της Φιλαδέλφειας.

Ο Μανουήλ → δραπετεύει & αναλαμβάνει το 1391 τη διακυβέρνηση της Βασιλεύουσας (50 χιλιάδες κάτοικοι)

Πρώτος αποκλεισμός της Κωνσταντινούπολης από τα στρατεύματα του Βαγιαζήτ (1393-1394),ενώ τα σύνορα της οθωμανικής κυριαρχίας φθάνουν ήδη στο Δούναβη. [1]

---

[1] Ως διδακτέα ύλη ορίζεται μόνο η υποενότητα β της ενότητας 6