Κεφάλαιο 4. Ενότητα 7. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης

Κεφάλαιο 4.

Ενότητα 7. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης

α. Αναζήτηση βοήθειας στη Δύση

Ο Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος (1391-1425) → ταξιδεύει στη Δύση για να ζητήσει βοήθεια. Παντού (Βενετία, Παρίσι, Λονδίνο) γίνεται δεκτός με μεγάλες τιμές και προκαλεί στους Δυτικούς αισθήματα θαυμασμού και συμπάθειας, το ταξίδι του όμως στην πράξη δεν είχε ουσιαστικό αποτέλεσμα

Στο Παρίσι, λαμβάνει μια πολύ σημαντική είδηση: Ο σουλτάνος των Τούρκων Βαγιαζήτ έχει υποστεί πανωλεθρία στη μάχη της Άγκυρας από το στρατό των Μογγόλων του Ταμερλάνου (1402)

→ εσωτερική κρίση στο κράτος των Οθωμανών

→ το Βυζάντιο παύει να πληρώνει φόρο υποτέλειας και εξασφαλίζει παράταση ζωής μισού αιώνα

1421 → Μουράτ Β΄→ επαναλαμβάνει επιθετική πολιτική του Βαγιαζήτ

1422 → αρχίζει συστηματική πολιορκία της Κωνσταντινούπολης - σώζεται για μια ακόμη φορά χάρη στην αντοχή των τειχών της

1423 →  οι Τούρκοι εισβάλλουν στην Πελοπόννησο και την καθιστούν φόρου υποτε-λή (1426)

1425 →  αυτοκράτορας ο Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος (1425-1448) για εξασφάλιση βοήθειας από Δύση → Σύνοδο της Φερράρας-Φλωρεντίας → δέχεται την πλήρη υποταγή της Ορθόδοξης στην Καθολική Εκκλησία (1438-1439) ≠ ο βυζαντινός λαός όμως δεν αποδέχεται τις συμφωνίες αυτές- χαρακτηριστική η περίφημη φράση του μεγάλου δούκα Λουκά Νοταρά, όταν πληροφορήθηκε την Ένωση: « Είναι προτιμότερο να δω να κυριαρχεί στην αγορά της Πόλης το φακιόλι (τουρμπάνι) των Τούρκων παρά η καλύπτρα των Λατίνων!»

Οι Τούρκοι αντιμετωπίζουν δυσχέρειες στη Βαλκανική από το βοεβόδα της Τρανσυλβανίας Ιωάννη Ουνυάδη και τον αλβανό ηγέτη Γεώργιο Σκεντέρμπεη, οι οποίοι πέτυχαν λαμπρές νίκες εναντίον τους. Σταυροφορία όμως, που οργανώθηκε στη Δύση, για να σταματήσει την προέλαση των Τούρκων, συντρίφθηκε τελικά στη Βάρνα το 1444

β. Η Άλωση

Οι Τούρκοι → οικοδομούν  στις ευρωπαϊκές ακτές των στενών του Βοσπόρου ένα  επιβλητικό φρουρίο ═ Ρούμελη-Χισάρ

→ αποκόπτει την πρωτεύουσα από τα λιμάνια του Ευξείνου

→ της στερεί τη δυνατότητα να προμηθεύεται σιτηρά από εκεί

Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ εισβάλλει στις ελληνικές κτήσεις της Πελοποννήσου, για να εμποδίσει τον Δεσπότη του Μορέως να σπεύσει σε βοήθεια της Πόλης

Μετά → αρχίζει η τακτική πολιορκία της Πόλης, την οποία αναλαμβάνει να υπερασπισθεί με αυτοθυσία ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος (1449-1453) - η βοήθεια της Δύσης → ισχνή και ανεπαρκής – όπως από τον γενουάτη πολεμιστή Ιουστινιάνης

Η υπεροπλία των Τούρκων σε έμψυχο (αναλογία 10 προς 1) και άψυχο υλικό ήταν συντριπτική. Τα  κανόνια έκριναν τα πάντα

Επίθεση της 29ης Μαΐου →

·         Η Κωνσταντινούπολη πέφτει στα χέρια των Τούρκων

·         Ακολουθούν φοβερές σφαγές και λεηλασίες

·         Πτώση και των υπόλοιπων ελεύθερων περιοχών - τελευταία η Τραπεζούντα υποκύπτει στους Οθωμανούς το 1461

·         Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν υπάρχει πια

γ. Το Βυζάντιο μετά την Άλωση

·         Η πνευματική παράδοση του Βυζαντίου δεν σβήνει με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης και την υποταγή της αυτοκρατορίας

·         Η επίδρασή της παραμένει αισθητή στα ευρωπαϊκά κράτη

·         Συντελεί στη διατήρηση της πνευματικής ταυτότητας των Βαλκανικών λαών

Ρωσία ═ Τρίτη Ρώμη → Κληρονόμος των πνευματικών παραδόσεων και των πολιτικών ιδεών του Βυζαντίου με τσάρο τον Ιβάν Γ΄═ θεμελιωτής της ενότητας των ρωσικών χωρών &

νυμφεύεται την ανηψιά του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα

υιοθετεί το δικέφαλο αετό στα λάβαρά του

εισαγάγει στη Μόσχα το βυζαντινό τελετουργικό.

·         Η Δυτική Ευρώπη στα χρόνια του Ανθρωπισμού και της Αναγέννησης βρίσκει στο Βυζάντιο την πηγή, από την οποία γεύεται τους καρπούς του αρχαίου πνεύματος.