Ανθρωπισμός - Ανάλυση και κείμενα προς επεξεργασία

 

Ανθρωπισμός = Ουμανισμός

 →  σύνολο αντιλήψεων και συμπεριφορών που δίνουν έμφαση στην αξία του ανθρώπου και τον τοποθετούν στο κέντρο του ενδιαφέροντος και κάθε δραστηριότητας

 

 Γνωρίσματα

·         φιλάνθρωπα  αισθήματα, αλτρουισμός, συνεργασία, ενσυναίσθηση

·         σφαιρική, καθολική μόρφωση

·         στοχαστικός νους, ελεύθερο πνεύμα, διαλλακτικότητα

·         δικαιοσύνη, τιμιότητα, αυτοσεβασμός, εγκράτεια

·         ανιδιοτελής προσφορά, εθελοντική δράση

·         προάσπιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειρήνης

·         πνεύμα θυσίας και αυταπάρνησης

·         σεβασμός στη φύση

·         ο ανθρωπιστής δεν παγιδεύεται στον υλισμό και στην εργασιομανία

 

 Διαπιστώσεις κρίσης του ανθρωπισμού

 ψυχρές διαπροσωπικές, κοινωνικές σχέσεις

 αδιαφορία για το συνάνθρωπο

 έξαρση βίας (Δίκαιο της πυγμής) και εγκληματικότητας

 φτώχεια, εξαθλίωση

 τρομοκρατία

 περιθωριοποίηση ανθρώπων που διαφέρουν (ρατσισμός, ξενοφοβία)

 κατάφωρη παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων

 έλλειψη αδελφοσύνης ανάμεσα στους λαούς

 οικολογικό πρόβλημα

 κακή χρήση της επιστήμης

 

 Αίτια  της κρίσης

ασβέστη δίψα των ισχυρών για υπεροχή, εξουσία

επικράτηση νόμων της αγοράς → πυροδότηση ανταγωνισμών

 κατίσχυση ιδιοτέλειας, ωφελιμισμού

 θεοποίηση χρήματος

 γρήγοροι ρυθμοί ζωής, απομάκρυνση από τον φυσικό τρόπο ζωής

 θεοποίηση χρήματος

 επιδίωξη με κάθε τίμημα της επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης

 αποσύνδεση από παραδόσεις

 φανατισμός

 παραλείψεις, σφάλματα φορέων αγωγής και κοινωνικοποίησης

 σχολείο → κυριαρχία νοοκρατικού χαρακτήρα στην εκπαίδευση χωρίς να αποβλέπει στην καθολική ωρίμανση

 οικογένεια → έλλειψη επικοινωνίας

 Μ.Μ.Ε → προβολή κενόδοξων προτύπων

πνευματικοί ταγοί → θεωρητικολογία, υποκριτική συμπεριφορά

 

 Προτάσεις «εξανθρωπισμού» της κοινωνίας

·         Ενδοσκόπηση, αυτογνωσία, κριτική ματιά,  πνευματικότητα, εγκράτεια, λιτότητα, επανιεράρχηση αξιών

·         κοινωνική συνείδηση, συμμετοχή στα κοινά, επαφή με τον συνάνθρωπο

·         ανθρωπιστική αγωγή, γόνιμος διάλογος, γνήσιο οικογενειακό πνεύμα

·         ευνομούμενο και δημοκρατικό κράτος, κράτος κοινωνικής συνοχής και πρόνοιας

·         εκλογίκευση της ανάπτυξης : βιώσιμη ανάπτυξη για το καλό όλων, προσπάθεια για ειρήνευση

·         ευαισθητοποίηση κοινής γνώμης, αποκάλυψη αλήθειας, προβολή πνευματικών προτύπων

·         οι διανοούμενοι → αγωνιστές για την επικράτηση της δικαιοσύνης

·         οι επιστήμονες στην υπηρεσία του ανθρώπου

 

 Στοιχεία ανθρωπιστικής αγωγής

 αυτενέργεια, κριτική, «λόγος», μόρφωση

 ηθική και ψυχική ωρίμανση

 συνεργασία, άμιλλα

 υψηλή αισθητική αντίληψη

 πνεύμα διεθνισμού / οικουμενισμού

 

 

[ Αίτια παραμόρφωσης

 Α) η δυσλειτουργία των φορέων

ü  οικογένεια → κρίση θεσμού

ü  σχολείο → σύγχρονος προσανατολισμός = εσφαλμένη ταύτιση της ανθρωπιστικής αγωγής με τη στείρα στροφή στο παρελθόν

ü  Μ.Μ.Ε → έλλειψη ορθών προτύπων

ü  κράτος →υποσχεσιολογία

ü  πνευματική ηγεσία →  απούσα

ü  τέχνη, αθλητισμός → κατίσχυση θεαμάτων, εμπορευματοποίηση

 

 Β) η δομή σύγχρονων κοινωνιών

ü  υλισμός / καταναλωτισμός

ü  τεχνοκρατισμός

ü  κρίση  αξιών

ü  ατομικισμός

 

 Γ) ατομική ευθύνη

ü  το άτομο σιωπά ή αδιαφορεί μπροστά σε φαινόμενα εκμετάλλευσης, απανθρωπιάς,

ü  το άτομο βολεύεται στην ευκολία = μαλθακότητα]

 

 

Ψηφιακός ανθρωπισμός

ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΣΙΓΚΑΝΟΣ*, ΔΙΟΜΗΔΗΣ Δ. ΣΠΙΝΕΛΛΗΣ**

25.08.2019

  Η ελληνική μυθολογία με τον μύθο του Προμηθέα και της Πανδώρας μάς διδάσκει ότι η τεχνολογία δεν είναι ποτέ απαλλαγμένη από δυσμενείς συνέπειες. Μέχρι και σήμερα η φωτιά στοιχίζει τακτικά ανθρώπινες ζωές. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι βρισκόμαστε στο μέσον μιας βαθιάς κοινωνικής μεταμόρφωσης, με την επιστήμη των υπολογιστών να αποτελεί τον βασικό παράγοντα αλλαγής. Η ικανότητα αυτοματοποίησης των ανθρώπινων γνωστικών δραστηριοτήτων είναι μια επαναστατική πτυχή της πληροφορικής. Για πολλές εργασίες, οι μηχανές ξεπερνούν ήδη αυτό που οι άνθρωποι μπορούν να επιτύχουν: σε ταχύτητα, σε ακρίβεια, αλλά ακόμα και σε αφαιρετική ανάλυση.

Ενώ η ψηφιοποίηση των πάντων ανοίγει άνευ προηγουμένου ευκαιρίες, δημιουργεί επίσης σοβαρές ανησυχίες. Χαρακτηριστικά, ο εφευρέτης του Παγκόσμιου Ιστού Tim Berners-Lee το εξέφρασε με τη θλιβερή δήλωσή του: «Το Σύστημα αποτυγχάνει». Οι απειλές της ιδιωτικότητας και της ελευθερίας του λόγου, η άνοδος ακραίων απόψεων και ψευδών ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η απώλεια της ιδιωτικής ζωής και η εξάπλωση της ψηφιακής επιτήρησης είναι μερικά μόνο ενδεικτικά παραδείγματα. Η συν-εξέλιξη τεχνολογίας και ανθρωπότητας, μέσα σε έναν καταιγισμό δεδομένων, αλγορίθμων και υπολογιστικής ισχύος, διαταράσσει τον ίδιο τον ιστό της κοινωνίας επηρεάζοντας ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις, κοινωνικούς θεσμούς, οικονομίες και πολιτικές δομές.

Ας δούμε ένα απλό παράδειγμα από τον χώρο της μηχανικής μετάφρασης. Αν ζητήσουμε από το Google Translate να μας μεταφράσει την αγγλική πρόταση «The doctor asked the nurse to take a blood sample» στα ελληνικά, θα πάρουμε: «Ο γιατρός ζήτησε από τη νοσοκόμα να πάρει δείγμα αίματος». Παρατηρήστε μια σημαντική λεπτομέρεια: ο αλγόριθμος υπέθεσε ότι η φράση αναφέρεται σε άνδρα γιατρό και γυναίκα νοσηλεύτρια. Αυτό οφείλεται στη διαρκή εκπαίδευση του αλγορίθμου με ζευγάρια κειμένων (ελληνικά – αγγλικά), όπου οι γιατροί είναι άνδρες και οι νοσοκόμες γυναίκες. Το πρόβλημα φαινομενικά μπορεί να μοιάζει αθώο. Όμως, αν οι προκαταλήψεις επικρατούν σε συστήματα αυτοματοποιημένης μετάφρασης, δημιουργείται η εύλογη ανησυχία ότι ανάλογες μπορεί να υπάρχουν σε αυτόνομα οχήματα, αυτοματοποιημένα μοντέλα που χρησιμοποιούνται στην απονομή δικαιοσύνης και άλλες κρίσιμες εφαρμογές.

Το παράδειγμα της μετάφρασης αναδεικνύει το εξής: Όπως όλες οι τεχνολογίες, οι ψηφιακές τεχνολογίες δεν είναι παρθενογενείς. Διαμορφώνονται από έμμεσες και άμεσες επιλογές, και συνεπώς ενσωματώνουν ένα σύνολο αξιών, κανόνων, οικονομικών συμφερόντων και υποθέσεων σχετικά με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Σήμερα, πολλές από αυτές τις επιλογές παραμένουν κρυμμένες σε λογισμικό που υλοποιεί αόρατους αλγορίθμους, χωρίς έλεγχο τρίτων και λογοδοσία.

Αυτές οι πρακτικές δεν πρέπει να επικρατήσουν. Οφείλουμε να διαμορφώσουμε την τεχνολογία σύμφωνα με ανθρώπινες αξίες και ανάγκες, αντί να επιτρέπουμε στις τεχνολογίες να διαμορφώνουν τον άνθρωπο. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να επιστρατεύσουμε κριτική σκέψη και διεπιστημονικότητα. Το καθήκον μας δεν είναι μόνο να περιορίσουμε μειονεκτήματα των τεχνολογιών, αλλά και να ενθαρρύνουμε καινοτομία που επικεντρώνεται στον άνθρωπο.

Τι μπορούμε, όμως, να κάνουμε; Αποτελεσματικοί κανονισμοί, κανόνες δεοντολογίας και νόμοι που εξασφαλίζουν δικαιοσύνη, ισότητα, λογοδοσία και διαφάνεια για συστήματα λογισμικού είναι σίγουρα ένα πρώτο βήμα. Αποφάσεις που έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν ατομικά ή συλλογικά ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνονται από ανθρώπους.

Απαιτείται ένα όραμα για νέα προγράμματα σπουδών στα πανεπιστήμιά μας που να συγκεράζουν στην πληροφορική γνώσεις και αξίες από ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές. Η Φινλανδία και η Κίνα ήδη ενσωματώνουν σπουδές τεχνητής νοημοσύνης στο σχολείο. Η Ελλάδα, με το εξαιρετικό επιστημονικό προσωπικό και την πλούσια γραμματεία που διαθέτει, θα μπορούσε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις.

Το διεθνές συμπόσιο για τον ψηφιακό ανθρωπισμό που πρόσφατα διοργανώθηκε στην Αυστρία από το Πολυτεχνείο της Βιέννης ανέδειξε το «Μανιφέστο της Βιέννης» (informatik.tuwien.ac.at/dighum/wp-content/uploads/2019/08/Vienna_Manifesto_on_Digital_Humanism_GR.pdf) ως μια πρόσκληση για να προβληματιστούμε και να ενεργήσουμε σχετικά με τη μορφή της τρέχουσας και της μελλοντικής τεχνολογικής ανάπτυξης.

 

* Ο κ. Χρήστος Τσίγκανος είναι ερευνητής στο Πολυτεχνείο της Βιέννης και ένας από τους συγγραφείς του Μανιφέστου.

** Ο κ. Διομήδης Δ. Σπινέλλης είναι πρόεδρος του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Αναρτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/opinion/1039627/psifiakos-anthropismos/

 

 

O ανθρωπισμός μας δοκιμάζεται στην αυγή του 21ου αιώνα

Της Μαρίας-Ντανιέλλα Μαρούδα*

16.04.2005

 

Ποια είναι αλήθεια τα συναισθήματά μας όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα θύματα μιας καταστροφής: ένα ορφανό παιδί, μια απελπισμένη μητέρα, έναν ηλικιωμένο άνδρα του οποίου η ζωή καταστράφηκε; Σίγουρα είναι πολλά και ποικίλα. Καμιά φορά, μάλιστα, δεν είναι αλτρουιστικά και εάν τα συνειδητοποιήσουμε ίσως μας ξαφνιάσουν. H αίσθηση αδικίας, ανημποριάς απέναντι στη φύση, φόβου μήπως συμβεί και σε εμάς το κακό, ανακούφισης που δεν ήμασταν -εμείς ή φίλοι ή συμπατριώτες μας- ανάμεσα στα θύματα. Ίσως και μια κρυφή αίσθηση ανωτερότητας απέναντι σε κυβερνήσεις χωρών του Τρίτου Κόσμου, που δεν κατάφεραν να ξεφύγουν διότι δεν είχαν οργανωμένο κρατικό μηχανισμό. Αυτή η αίσθηση μετατρέπεται σε χαρά και αυτοπεποίθηση, εάν καταφέρουμε να κάνουμε κάτι για να βοηθήσουμε στην επίλυση των άμεσων προβλημάτων των ανθρώπων που χτυπήθηκαν από την καταστροφή.

Έχω ζήσει στη Σρι Λάνκα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ως εκπρόσωπος της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού, εντοπίζω τη διαφορά ανάμεσα στον θεατή μιας τραγωδίας και στον «εμπειρογνώμονα», που συμμετέχει στην παροχή προστασίας και ανθρωπιστικής βοήθειας. O θεατής, κάνοντας μια δωρεά, βάζοντας μια υπογραφή σε μια διαμαρτυρία, επιστρέφει στην καθημερινή ζωή του, ελπίζοντας ότι η βοήθειά του «θα πιάσει τόπο». O ειδικός αναλαμβάνει την αποστολή να μετατρέψει τη δημόσια ανταπόκριση σε συγκεκριμένη, αποτελεσματική ανθρωπιστική δράση. Κι αυτό πρέπει να γίνεται πάνω απ’ όλα με επαγγελματισμό, δηλαδή, με γνώση, αλλά και ανθρωπιστικά αισθήματα απαλλαγμένα -όσο γίνεται- από πολιτικές σκοπιμότητες, προώθηση εξωτερικής πολιτικής, ιδεολογικές ή θρησκευτικές προτιμήσεις και με σεβασμό στην πολιτισμική ιδιαιτερότητα κάθε λαού.

Δυστυχώς, όμως, συχνά όσοι αναλαμβάνουν να συγκεντρώσουν χρήματα ή άλλη ανθρωπιστική βοήθεια ή να οργανώσουν αποστολές, διακατέχονται από αντίστοιχα συναισθήματα με εκείνα του θεατή που θέλει να βοηθήσει, αλλά δεν γνωρίζει πώς. Κι εδώ διαπιστώνουμε συχνά μια αίσθηση ανωτερότητας, που μας οδηγεί να φερόμαστε σε ανθρώπους που έχουν τη δυστυχία τους, σα να μην έχουν καμία αξία ή καμία ικανότητα. Εμείς θα τους μάθουμε τα πάντα. Τι να τρώνε (δεν έχει σημασία που εκεί τρώνε ρύζι, εμείς θα στείλουμε μακαρόνια γιατί είναι το δικό μας φαγητό) πώς να ντύνονται (δεν έχει σημασία που εκεί έχουν όλο το χρόνο καλοκαίρι και δεν φοράνε παντελόνια, αλλά sarong και sari, εμείς θα τους στείλουμε μάλλινα ρούχα ή και γούνες (!), πώς να οργανώνουν τα σχολεία τους, σε μια χώρα όπου ο αναλφαβητισμός παρά τον εμφύλιο δεν έχει ποτέ ξεπεράσει το 8%, πώς να οργανώνουν κλινικές, σε περιοχές με πανάρχαιο σύστημα ολιστικής ιατρικής (ayuverda) κ.λπ.

Η εμπειρία κάθε τρομακτικής καταστροφής μας διδάσκει ότι τα θύματα, με το βλέμμα του πόνου και της απώλειας, δεν είναι απλώς σώματα που πρέπει να τραφούν, να ντυθούν, να στεγασθούν. Είναι άνθρωποι, με σκέψεις, συναισθήματα, όνειρα και στην περίπτωση της Νοτιοανατολικής Ασίας, φόβο ότι τα κύματα θα επιστρέψουν. Δεν είναι τυχαίο ότι στη Σρι Λάνκα, δύο μήνες μετά την καταστροφή, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο πληθυσμός είναι η υδροφοβία. Σε ένα νησί δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα. Δεν πλησιάζει κανείς τη θάλασσα, ούτε καν οι χιλιάδες ψαράδες που ζουν από αυτήν. Και όσοι θαρραλέοι τα καταφέρνουν, κανείς δεν αγοράζει ψάρια από τον φόβο μόλυνσης κι επιδημιών.

Και ο «ανθρωπισμός» και η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, έχουν ορισμένες αρχές που πρέπει να γίνονται σεβαστές (ανθρωπισμού, αμεροληψίας, ανεξαρτησίας, ουδετερότητας). Κι επειδή δεν μπορεί να τις γνωρίζουν όλοι, πρέπει να φροντίζουμε ώστε η ανθρωπιστική βοήθεια να αναλαμβάνεται από οργανωμένες ανθρωπιστικές οργανώσεις. H εκκλησία γνωρίζει καλύτερα όσα συμβαίνουν στην ενορία της. Αλλά στην περίπτωση καταστροφών εκτός συνόρων δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, την OxFam, τους Γιατρούς του Κόσμου, που και εφαρμόζουν τις εν λόγω αρχές, αλλά στην περίπτωση του Ερυθρού Σταυρού έχουν διαμορφώσει έναν Κώδικα Δεοντολογίας μέσα από μια εμπειρία 130 ετών.

Είναι αλήθεια ότι ο «ανθρωπισμός» είναι δύσκολο να κρατηθεί μακριά από τη φυσική τάση μας, που είναι να σκεφτόμαστε πρώτα του εαυτούς μας, να φέρνουμε τις αντιλήψεις, συνήθειες, αρχές και αξίες μας στην έκφρασή μας αλληλεγγύης προς όσους έχουν ανάγκη συνδρομής. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι «ανθρωπισμός» δεν είναι, τελικά, παρά «η έγνοια για τον άνθρωπο». Πρόκειται για έννοια τόσο πολύπλοκη όσο ο άνθρωπος.

 

* H κ. Μαρία-Ντανιέλλα Μαρούδα είναι δικηγόρος, δρ Διεθνούς Δικαίου Τμ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου, επιστημονική συνεργάτις Εθνικής Επιτροπής για την Εφαρμογή και Διάδοση του Ανθρωπιστικού Δικαίου (υπ. Εξ.), πρώην εκπρόσωπος της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού.

Αναρτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/society/215033/o-anthropismos-mas-dokimazetai-stin-aygi-toy-21oy-aiona/

 

 

 

 

Τάσου Λειβαδίτη, «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος»

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.

Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα

ματώσουν απ’ τις φωνές

το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες — μα ούτε βήμα πίσω.

Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων

Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.

Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.

Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια

αφίνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες

μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα

αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου

έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς

εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ' τις οβίδες.

Δεν έχεις καιρό

δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

 

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

μπορεί να χρειαστεί ν’ αφίσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη

ή το παιδί σου.

Δε θα διστάσεις.

Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου

θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι

για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.

Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.

Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδι,

να κοιτάς έν’ άστρο, να ονειρεύεσαι

είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ’ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου

να την ακούς να σου λέει τα όνειρά της για το μέλλον.

Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις

γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου, για όλα τ’ άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

 

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια

μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,

τη μάνα σου και τον κόσμο.

Εσύ και μες απ’ το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου

θα συνεχίζεις τον δρόμο σου πάνω στη γη.

Κι’ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα

θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο

απ’ τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.

Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν’ ασπρίζουν τα μαλλιά σου

δε θα γερνάς.

Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος

Αφού όλο και νέοι αγώνες θ’ αρχίζουνε στον κόσμο

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

 

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.

Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου

θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ’ αρχικά του ονόματός σου και μια λέξη: Ειρήνη

σα να ’γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.

Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό

να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια

σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκαιρο το μέλλον.

Να μπορείς, απάνω απ’ την ομοβροντία που σε σκοτώνει

εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

 

[πηγή: Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση, Κέδρος, Αθήναι 21979, σ. 121-124]

 

Τάσος Λειβαδίτης

 «Καντάτα» (απόσπασμα)

 

Η Καντάτα είναι ένα συνθετικό ποίημα με θεατρική, θα λέγαμε, σύνθεση. Ο ίδιος ο ποιητής δίνει στην αρχή το σκηνικό και τα πρόσωπα. Σκηνικό: Συνοικιακός δρόμος σύγχρονης πόλης. Αρχίζει να βραδιάζει. Πρόσωπα: Ποιητής. Ο άνθρωπος με το κασκέτο. Διάφοροι περαστικοί. Χορός από γυναίκες και άνδρες (οι γυναίκες μαζεμένες σε μια εξώπορτα· οι άντρες αριστερά, πλάι στη σκαλωσιά μιας οικοδομής). Στο απόσπασμά μας μιλάει ο άνθρωπος με το κασκέτο. Είναι η δεύτερη φορά που παίρνει το λόγο. Την πρώτη φορά αφηγήθηκε τη σύλληψη ενός φτωχού ανθρώπου — «επιγραφοποιός το επάγγελμα». «Συχνά» λέει ο ποιητής, «του αρέσει να μιλάει σε ύφος βιβλικό».

 

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΤΟ ΚΑΣΚΕΤΟ

 

16. Και την πρώτη νύχτα μπήκε μες στο κελί ένας άνθρωπος που 'χε χάσει το πρόσωπο του, κι ακούμπησε το φανάρι που κρατούσε κάτω στο πάτωμα.

 

17.  Κι ο ίσκιος του μεγάλωσε πάνω στον τοίχο.

18.  Και τον ερώτησε: πού έχεις κρυμμένα τα όπλα;

19  .Κι εκείνος, κανείς δεν ξέρει αν από σύμπτωση, ή ίσως για ν' απαντήσει,

20.  έβαλε το χέρι πάνω στην καρδιά του.

21.  Και τότε τον χτύπησε. Ύστερα μπήκε άλλος άνθρωπος που 'χε χάσει το πρόσωπό του και τον χτύπησε κι αυτός.

22.  Κι οι άνθρωποι που 'χαν χάσει το πρόσωπό τους, ήσαν πολλοί.

23.  Και ξημέρωσε. Και βράδιασε.

24.  Ημέρες σαράντα.

25.  Κι ήρθαν στιγμές που φοβήθηκε πως θα χάσει το λογικό του.

26.  Και τον έσωσε μια μικρή αράχνη στη γωνιά, που την έβλεπε

ακούραστη κι υπομονετική να υφαίνει τον ιστό της.

27. Και κάθε μέρα τής τον χάλαγαν με τις μπότες τους μπαίνοντας.

28.  Κι εκείνη τον ξανάρχιζε κάθε μέρα. Και της τον χάλαγαν πάλι. Και τ' άρχιζε ξανά. 

29. Εις τους αιώνας των αιώνων.